Làng Nghề Làm Trống Lâm Yên

Làng  trống Lâm Yên Quảng Nam - “thương hiệu” làm trống nổi tiếng bậc nhất xứ Quảng là nơi mà nhiều người mong muốn có những chiếc trống đạt chuẩn phải lặn lội đến tận nơi để đặt làm. Những chiếc trống ở làng Lâm Yên không biết từ bao giờ đã gắn liền với đời sống tinh thần, văn hóa của người Việt và tạo nên những giá trị không thể thay thế.

Trong đời sống tinh thần phong phú của người dân xứ Quảng thì tiếng chiêng, tiếng trống đã trở thành một phần không thể thiếu gắn liền với tập tục và lễ hội đa dạng nơi đây. Nếu có dịp du lịch Quảng Nam, bạn đừng quên ghé thăm làng trống Lâm Yên Đại Minh Đại Lộc Quảng Nam, nơi sinh ra những thanh âm của lễ hội và văn hóa xứ này.

1. Làng trống Lâm Yên ở đâu? 

Làng trống Lâm Yên tọa lạc tại ấp Nam xã Đại Minh, huyện Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam. Khách du lịch Hội An nếu muốn ghé thăm có thể đi từ trung tâm thành phố theo hướng Hùng Vương, men theo sông Thu Bồn rẽ phải ra cầu Giao Thủy. Rẽ phải tiếp ở cửa hàng điện máy Viễn, đi về hướng cầu Quảng Huế khoảng 4km là tới nơi. 

Làng trống Lâm Yên Quảng Nam là một trong những làng nghề truyền thống nổi tiếng xứ Quảng (Ảnh: sưu tầm)

2. Làng trống Lâm Yên và lịch sử 200 năm phát triển

Không ai biết chính xác thời gian làng trống Lâm Yên ra đời, tuy nhiên xưa nay vẫn thường nghe người Quảng Nam truyền nhau câu ví von “Nhất trống Lâm Yên, nhì chiêng Phước Kiều”. Điều này có nghĩa những làng nghề này đã ra đời từ rất lâu và đã có ít nhất 200 năm phát triển. Ở đây, có gia đình họ Phan đã 7 đời làm trống. Với họ, làm trống không chỉ là làm nghề mà còn như sống cảm giác tươi đẹp mà cha ông đã dày công gây dựng. 

Tình yêu với nghề làm trống thấm thuần trong nhiều thế hệ ở làng Lâm Yên (Ảnh: sưu tầm)

Nghe nói xưa kia, ông tổ họ Phan Công Thiên là người Bắc di dân vào khai phá ở Quảng Nam đã dừng chân tại Lâm Yên và phát triển làng nghề làm trống trên mảnh đất này. Kể từ đó đến nay, cha truyền con nối, con cháu dòng họ Phan đã mang tiếng trống bản sắc làng mình đến với nhiều vùng trên cả nước, làm nên thương hiệu trống Lâm Yên.

Nghề làm trống đã có hơn 200 năm phát triển tại mảnh đất này (Ảnh: sưu tầm)

Làng trống Lâm Yên thường làm theo mùa. Do vậy, nếu muốn đến tham quan và quan sát quá trình làm trống, du khách nên ghé thăm từ tháng 4 đến tháng 10. Do thời gian này có nhiều lễ cúng tế và nhiều lễ hội văn hóa nên người thợ Lâm Yên mới có điều kiện và thời gian để làm trống.

3. Độc đáo nghề làm trống da trâu ở làng trống Lâm Yên

Để phục vụ cho các lễ hội dân gian, trường học hay tết Trung thu…, nghề làm trống tất bật vất vả từ tháng giêng đến tháng 8 Âm lịch. Một chiếc trống để ra đời cần trải qua nhiều công đoạn khác nhau và phải đảm bảo các tiêu chí: tròn, đẹp, kêu hay. Trống có nhiều loại với nhiều kích cỡ đa dạng, to thì có trống chầu, nhỏ thì có trống tổng (16-17cm); trống lịnh (18-25cm); trống nhạc (27-28cm). 

3.1. Quy trình làm thân trống tỉ mỉ ở làng trống Lâm Yên

Công đoạn đầu tiên của việc làm trống là chọn gỗ. Với những loại trống to thì gỗ phải lấy từ rừng núi xa, có khi phải vào tận Gia Lai, Đắk Lắk. Còn đối với trống trung và nhỏ thì dăm trống (thân trống) thường làm từ gỗ mít. 

Gỗ mít sau khi phơi khô thì được cưa theo chiều cong của dăm và bào nhẵn, sau đó dùng tre đã vót tròn nhọn để làm niềng trống. 

Để làm ra một chiếc trống cần rất nhiều công đoạn cầu kỳ (Ảnh: sưu tầm)

3.2. Bí quyết tạo mặt trống vang, bền chỉ có ở làng trống Lâm Yên

Tiếp theo, người làm trống mua da trâu già về căng ra phơi khô. Cắt da trâu theo kích cỡ của miệng trống rồi ngâm vào nước từ 2-3 ngày, sau đó vớt ra gọt, bào mỏng bằng tay rất cẩn thận trước khi đặt lên bịt vào và khóa chốt thành mặt trống. Ở bước này, để trống mang lại âm sắc chuẩn người thợ phải bào da thật khéo sao cho chính giữa mặt trống là nơi dày nhất và giảm dần độ dày ra phía đai, niềng trống. 

Những bí quyết này đều dựa vào cảm tính, kinh nghiệm lâu năm nên cha con, anh em - những người trong gia đình sẽ dễ để chia sẻ, truyền nghề cho nhau hơn. 

Tỉ mẩn trong từng công đoạn làm trống (Ảnh: sưu tầm)

3.3. Nghệ nhân làng trống Lâm Yên với đôi tai “nhạy” bậc nhất

Làm ra một cái trống tốt không phải chỉ cần biết chọn nguyên liệu, làm các công đoạn tỉ mỉ mà người thợ làm trống cũng cần có một tố chất nữa, đó là khả năng “thẩm âm” đặc biệt. 

Trống đạt chuẩn tức là khi đánh có tiếng “bầm” hoặc “tang” tùy theo từng loại trống. Để nghe được tiếng trống thì cần có một lỗ tai thẩm âm tốt. Thường thì người trong dòng họ sẽ nghe và được dạy từ nhỏ thì mới có được đôi tai nhạy như thế này. Đây là lý do nghề trống thường khó khăn khi truyền cho người ngoài. 

Giai đoạn “thẩm âm” - thử trống đóng vai trò vô cùng quan trọng khi hoàn thiện sản phẩm (Ảnh: sưu tầm)

Nguồn: https://vinpearl.com/vi/den-tham-lang-trong-lam-yen-di-san-nghe-truyen-thong-tinh-tuy-cua-quang-nam